Khám phá làng gốm cổ xưa nhất Đông Nam Á - Bàu Trúc năm 2024

Ninh Thuận - mảnh đất với nhiều điều kì thú để thu hút du khách đến thăm quan, khám phá. Và làng gốm cổ xưa nhất Đông Nam Á - Bàu Trúc với cách thức làm gốm và nhứng sản phẩm độc đáo là một trong những lý do góp phần cho sự nổi tiếng của vùng đất Chăm này.

 

Làng gốm Bàu Trúc nằm ven quốc lộ 1A trên địa phận thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Bình Thuận. Làng nằm cách trung tâm thành phố Phan Rang-Tháp Chàm chưa đến 10km. Làng gốm Bàu Trúc tự hào là một trong hai làng gốm lâu đời nhất khu vực Đông Nam Á. Dân gian tương truyền rằng, ông tổ của làng gốm Bàu Trúc là vợ chồng ông Poklong Chanh sống ở vùng này hơn 1000 năm trước. Chính ông đã dạy cho phụ nữ làng này cách vữa đất, nặn hình và nung để có được những sản phẩm gốm độc đáo còn truyền lại đến ngày nay. Nhớ ơn ông, bà con bổn sóc dựng đền thờ cúng bái và tổ chức lễ cúng long trọng vào lễ hội Katee (Ka-tê) hằng năm.

Bàn tay tài hoa, múa với đất sét - Ảnh: FionaDoan

 

Gốm Bàu Trúc là loại gốm độc đáo và độc nhất. Những sản phẩm của làng gốm Bàu Trúc đều “có một, không hai” bởi tất cả các sản phẩm từ lớn đến bé đều được làm hoàn toàn bằng tay.

 

Người Chăm không dùng bàn xoay như những làng gốm vùng khác. Họ dùng chính đôi tay khéo léo và dùng toàn bộ người để xoay vòng quanh sản phẩm cần tạo hình. Nếu gọi những người phụ nữ Chăm là “nghệ nhân” thì cũng chẳng quá lời. Không những chính họ tạo ra và lưu truyền những sản phẩm đặc trưng của vùng đất Chàm, mà có thể nói từ cách thức để tạo hình một đồ vật của họ cũng được gọi là tài hoa.

 

Xoay gốm - Ảnh: Le Nhat Hoang

 

Đất sét để làm nên đồ gốm trứ danh vùng này được lấy từ sông Quao. Đất mỗi năm chỉ được lấy một lần và thường kéo dài đến nửa tháng. Phụ nữ Chăm nơi đây thường lấy đất về cất tại sân nhà để dùng cho cả một năm.

 

Để làm ra loại gốm đặc biệt này cũng lắm gian truân. Đất sét lấy về được đập nhỏ cho mịn, đổ thêm lượng nước vừa phải rồi trùm ủ qua một đêm. Hôm sau mới mang ra trộn với cát mịn và nhào nhuyễn mới có những nguyên liệu để tạo thành sản phẩm. Nguyên liệu đã chuẩn bị xong được nữ nghệ nhân lấy đặt lên bàn xoay và bắt đầu xoay người, đưa tay vun cao dần để tạo thành khung hình cho sản phẩm. Để làm mịn bề mặt, phụ nữ Chăm dùng thanh tre, mảnh sành và vải ướt lau bề mặt để tạo độ bóng.

 

Phơi gốm trước khi nung - Ảnh: Nguyenloc_Sg

 

Sản phẩm làm xong được đem phơi nắng và cất trong bóng mát từ 5-10 ngày mới bắt đầu lấy ra nung. Cách nung của gốm Bàu Trúc cũng dân giã, thô sơ như chính cách tạo hình của nó. Người Chăm không dùng lò nung như các tộc người khác, họ chỉ dùng trấu, rơm và củi khô chất thành đống trên nền đất trống rồi đốt.

 

Gốm chờ nung - Ảnh: Thùy

 

Sau 4-5 tiếng đốt, nhiệt độ đã được đưa lên tới 500 - 600 độ C, gốm Bàu Trúc được đưa ra phun màu bằng trái dông, trái thị hái trên rừng.  Phun xong, gốm lại được đưa vào nung tiếp thêm khoảng 2 tiếng nữa là ra thành phẩm. Sản phẩm gốm Bàu Trúc khi hoàn thiện sẽ có màu sắc lạ mắt, rặt màu văn hóa Chăm-pa cổ và đựng nước mát hơn những loại gốm thông thường.

 

Nung gốm - Ảnh: Haimien1

 

Các sản phẩm được người Chăm nơi đây làm ra thường gắn liền với đời sống sinh hoạt hàng ngày của người dân bổn sóc. Nào là cái ấm, cái chén, cái chum, cái chóe...hay những đồ dùng tín ngưỡng tâm linh như phù điêu hình phụ nữ Chăm, vua Chăm, các vũ nữ Apsara...

 

Lợn gốm dễ thương - Ảnh: Vu Khanh Truong

 

Xem thêm: Các khách sạn giá ưu đãi tại Ninh Thuận

 

Các sản phẩm gốm của làng Bàu Trúc là những tâm huyết và thành quả lao động đáng trân quý của bà con nơi đây. Trung bình thu nhập từ nghề làm gốm của phụ nữ Chăm rơi vào khoảng 40.000 đến 60.000đ. Đó là số thu nhập không nhiều so với những giá trị về văn hóa, lịch sử mà sản phẩm của làng Bàu Trúc mang lại.

 

Các cô gái Chăm ở làng Bàu Trúc này được dạy nghề làm gốm từ khi mới 13, 14. Họ được dạy để biết làm những vật dụng cần thiết trong sinh hoạt như làm ấm nước, làm chum… Ở đâu cũng có thể tìm thấy đất sét, nhưng duy chỉ có đất sét ở sống Quao của làng Bàu Trúc này mới có thể làm ra những sản phẩm gốm đặc sắc và có hồn như thế.

 

Thiếu nữ Chăm bên gốm Bàu Trúc - Ảnh: Chungphoto2011

Xem thêm : Các khách sạn giá rẻ tại Ninh Thuận

 

Ngày nay, làng gốm Bàu Trúc đã mở cửa đón những đợt khách đến thăm quan làng nghề. Những du khách đến đây đền bị thu hút bởi tài nghệ làm gốm thoăn thoắt của nữ nghệ nhân Chăm. Chỉ với hai bàn tay cùng khối đất và những vật dụng thô sơ, họ đã tạo ra những sản phẩm độc đáo trong giây lát trước sự ngỡ ngàng và thán phục của biết bao nhiêu con người từ nơi xa ghé đến.

 

Những sản phẩm của gốm Bàu Trúc khi đưa ra thị trường đều đã được qua sự tuyển lựa kĩ càng của già làng nhiều năm kinh nghiệm. Những sản phẩm còn non lửa, hay quá già khi nung sẽ bị loại bỏ ngay khi mới ra khỏi lò. Khách du lịch ghé qua làng gốm Bàu Trúc đều không quên mua vài sản phẩm về làm quà vừa để dùng trang trí trong gia đình bởi giá thành không quá đắt lại độc đáo khó tìm.

 

Nghê nhân vuốt ve đứa con tinh thần của mình - Ảnh: Minh3366

 

Xem thêm: Các tour du lịch Ninh Thuận

 

Say sưa nhìn ngắm những đôi tay tài hoa của xứ Chàm thoăn thoắt tạo hình gốm rồi lại tỉ mẩn “vuốt ve” trau chuốt những sản phẩm gốm như đứa con của mình là trải nghiệm thú vị và khó quên cho những ai yêu thích nghệ thuật gốm, yêu thích những giá trị lịch sử lâu đời và yêu thích sự độc đáo thể hiện trên từng sản phẩm như sản phẩm gốm Bàu Trúc nơi đây. Nếu đã có hứng thú, xin cùng Mytour làm một chuyến hành trình đến vùng đất Ninh Thuận nắng gió để tìm hiểu kĩ hơn về làng gốm cổ xưa nhất Đông Nam á này.

 

Huyền Vịt - Mytour.vn

 

Nội dung bài viết thuộc bản quyền của Mytour (Không bao gồm hình ảnh). Mọi sao chép cần ghi rõ nguồn, tên tác giả, nhiếp ảnh gia cùng với liên kết về nội dung tương ứng tại Mytour..