Chùa Bà Đanh – Di tích linh thiêng yên bình tại Hà Nam năm 2025

Chùa Bà Đanh tọa lạc tại xã Ngọc Sơn, huyện Kim Bảng, là địa điểm ghi chú trong câu tục ngữ 'Yên như chùa Bà Đanh', một biểu hiện của tâm hồn Việt.

Chùa Bà Đanh – Hành trình thấp thoáng của linh thiêng ở Hà Nam

Ảnh: dangcongsan.vn.

Chùa Bà Đanh tận hưởng sự gần gũi với núi Ngọc và ôm trọn bởi dòng sông Đáy. Tam quan chùa, tọa lạc gần bờ sông và đường đi bộ, là tuyệt tác kiến trúc với ba bậc cổ kính và hai đầu được kết hợp với kiến trúc bít đốc.

Tam quan của chùa. Ảnh: Vnexpress.

Tam quan chùa với ba khu vực, tầng trên mang hai tầng mái, lớp ngói nam che phủ. Bên ngoài, sàn gỗ với lan can và những chấn song tinh tế, tầng này chính là nơi đặt chuông, ba khu vực dưới có cánh cửa làm từ gỗ lim.

Ngôi chùa mang vẻ đẹp cổ kính. Ảnh: Phong Vinh/Vnexpress.

Trước cổng, đứng hai cột đồng, phía trên tam quan là đôi rồng trang trí. Cùng hai bên cổng chính, có hai cổng nhỏ với mái lượn hình bán nguyệt. Ngày thường, mọi người sử dụng cổng nhỏ, chỉ khi có lễ thì cổng chính mới mở ra.

Khuôn viên của chùa mở rộng và thoáng đãng. Ảnh: dangcongsan.vn.

Chùa Bà Đanh tôn vinh Phật và còn thờ cúng Thái Thượng Lão Quân, Nam Tào, Bắc Đẩu, cũng như Tứ Phủ (Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Điện, Pháp Phong). Đặc biệt, chùa còn thờ nữ thần Pháp Vũ, là thần gió quan trọng.

Cây khánh cổ độc đáo. Ảnh: dangcongsan.vn.

Theo truyền thuyết, nàng thần Pháp Vũ linh thiêng trông nom việc kìm mưa, thổi gió, mang đến mưa thuận gió hòa cho mùa màng bội thu, hỗ trợ cuộc sống dân làng thịnh vượng, nên ngôi đền được biết đến là Đức Bà làng Đanh, hay còn gọi là đền Bà Đanh.

Khu lưu niệm. Hình: dangcongsan.vn.

Tại trung tâm của ngôi đền là tượng Bà Đanh đang thảnh thơi ngồi thiền trên chiếc ghế đen bóng, với khuôn mặt hiền hậu, dịu dàng, tràn đầy vẻ nữ tính và gần gũi. Sự hòa mình giữa tượng và chiếc ghế tạo nên sự hấp dẫn của nghệ thuật điêu khắc đặc trưng vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Nguyên tắc cổ kính. Hình: dangcongsan.vn.

Gần như toàn bộ nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc của ngôi đền tập trung ở khu bái đường – nơi thực hiện nghi thức lễ thường ngày. Bái đường là công trình lớn được làm từ gỗ lim, được trang trí bằng hình ảnh hai con rồng. Nhìn từ trung tâm sân gạch, du khách sẽ được chiêm ngưỡng hệ thống điêu khắc “bốn con rồng bao quanh mặt trăng” trên đỉnh mái bái đường.

Với khung gỗ có hoa văn độc đáo. Hình: dangcongsan.vn.

Bốn con rồng, từ hình dáng đến hình thể, uốn lượn mềm mại, đôi mắt, râu, vuốt, vây sống động và linh hoạt, vẻ ngoài mạnh mẽ nhưng cũng đầy uy nghi, như đang nhảy múa, bay phấp phới giữa không gian rộng lớn. Những con rồng này đặc trưng với sắc màu thời kỳ nhà Nguyễn.

Khu vườn tháp cổ. Hình: dangcongsan.vn.

Ở đầu hai dãy hành lang, kế bên nhà bái đường là hai cột trụ cao vút, tôn nghiêm. Mỗi cột đều được trang trí với hình ảnh tứ linh: long, ly, quy, phượng theo trình tự đối xứng, tạo nên sự hài hoà, cân đối. Mọi chi tiết thể hiện tài năng xuất sắc của những nghệ nhân thời xưa.

Thánh địa Pháp. Hình: Báo Kiến Thức.

Mặc dù là một ngôi đền đẹp và mang đậm bản sắc cổ kính, chùa Bà Đanh lại nổi tiếng với sự tĩnh lặng và hoang vu. Có nhiều giả thuyết để giải thích điều này, nhưng giải thích phổ biến nhất là động thái linh thiêng của nó. Những người đi qua hoặc tham gia các nghi lễ nếu có hành vi chế nhạo, nói chuyện lớn, không tôn trọng, thậm chí chỉ là một lời đùa nhỏ cũng sẽ bị trừng phạt. Vì vậy, lượng khách đến thăm ngôi chùa giảm sút đáng kể.

Tượng hổ đá. Hình: dangcongsan.vn.

Rồng đá cổ. Hình: Báo Kiến Thức.

Phần lớn chùa nằm xa xa khu dân cư, bao quanh là sự tĩnh lặng, rừng xanh mát, và cây cỏ xanh um tùm. Chỉ có ít người sống quanh khu vực này, và thường chỉ có những dịp lễ lớn của đạo Phật, chùa mới nhận được sự sống động của những bước chân lai rai.

Hình ảnh: Báo Kiến Thức.

Sông Đáy âm thầm là bức tranh tự nhiên quanh lân cận chùa. Hình: dangcongsan.vn.

Ngày nay, chùa đã trải qua quá trình đầu tư và xây dựng, trở nên phồn thịnh và rộng lớn hơn. Số lượng khách thăm chùa cũng tăng lên đáng kể. Vì thế, câu ngạn ngữ xưa đã được sửa đổi thành: “Ngày trước hoang vắng và êm đềm/ Nay đông đúc như chùa Bà Đanh”. Chùa Bà Đanh hiện đang bảo quản nhiều hiện vật cổ, cổ văn quý, đặc biệt là tượng Phật tổ, tượng Bồ Tát, kinh điển, đồ đá quý, câu đối và nhang thơm…

Núi Ngọc. Hình: Báo Kiến Thức.

Tác giả: Tuyết Ngân Lưu

Từ khóa: Đền Bà Đanh – Di tích tâm linh ít người biết đến ở Hà Nam